Diagnoza i terapia

Diagnoza integracji sensorycznej to najczęściej 3 spotkania.

Pierwsze spotkanie to wywiad przeprowadzony osobiście z rodzicem lub opiekunem (najlepiej z mamą dziecka) lub za pośrednictwem Internetu lub telefonicznie – czas trwania około 1 godziny.

Drugie spotkanie to szereg testów i obserwacji przeprowadzonych z dzieckiem na sali – czas trwania około 1 godziny.

Trzecie spotkanie to omówienie diagnozy, przedstawienie propozycji rozwiązania problemu, odpowiedzi na pytania, omówienie programu domowego  – czas trwania około 1 godziny. .

Terapia integracji sensorycznej to zajęcia prowadzone na odpowiednio przystosowanej sali. Zajęcia są prowadzone przez  wykwalifikowanych i doświadczonych terapeutów. Przedmiotem zajęć z terapii SI jest wyrównanie deficytów wskazanych w diagnozie. Zajęcia trwają około 50 minut i są zakończone krótkim omówieniem bieżących postępów.

Integracja sensoryczna

Twórcą teorii integracji sensorycznej jest dr A.Jean Ayers, psycholog i terapeuta zajęciowy, pracownik naukowy na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. W oparciu o wiedzę z zakresu neurobiologii, psychologii, pedagogiki i terapii hipotezy wskazujące na implikację funkcji psychoneurologicznych w trudnościach w uczeniu się. J. Ayers opracowuje szczegółowo teorię rozwoju integracji sensorycznej i jej rolę w rozwoju dziecka ( Z. Przyrowski).

Czym jest integracja sensoryczna?

Ayres definiuje integrację sensoryczną jako proces dzieki, któremu mózg otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów, segregując je, rozpoznając, interpretując ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiada adekwatną reakcją.

Terapia integracji sensorycznej wygląda jak zabawa, ale jest to zabawa „naukowa” poprzez którą układ nerwowy i mózg uczą się właściwego reagowanie na bodźce zewnętrzne. Zajęcia terapeutyczne odbywają się 1-2 razy w tygodniu (w zależności od potrzeb dziecka) i trwają ok. 50 min. Prowadzi je wykwalifikowany terapeuta integracji sensorycznej.

W terapii SI podstawę stanowi stymulacja zmysłu równowagi podczas różnorodnych zabaw prowadzonych na sprzęcie podwieszanym (huśtawki, platformy, walce, itd.). Wiele jest również ćwiczeń i zabaw stymulujących czucie powierzchniowe i głębokie, zmysł wzroku, słuchu i węchu.

Podczas zajęć dziecko jest zachęcane i kierowane do wykonywania aktywności sprzyjających minimalizowaniu deficytów rozwojowych. Stopień trudności tych aktywności stopniowo wzrasta w miarę czynionych przez nie postępów. Nie mogą być one ani za łatwe, ani zbyt trudne. W terapii SI nie ma miejsca na porażki, a każde ćwiczenie powinno kończyć się sukcesem. Ważnym aspektem tej terapii jest motywacja podopiecznego. Odgrywa ona dużą rolę przy doborze aktywności. Niektórym dzieciom terapeuta pozostawia wiele swobody przy doborze zabaw i ćwiczeń, innym proponuje aktywności specjalnie dla nich wyselekcjonowane.

Zaburzenie sensorycznej integracji

Objawy zauważone przez rodziców i nauczycieli:

— hiperaktywność;

— hipoaktywność;

— problemy z koncentracją;

— nadpobudliwość emocjonalna;

— obniżony poziom koordynacji wzrokowo-ruchowej;

— niezdarność ruchowa;

— zaburzenia poczucia kierunku;

— słaba organizacja zachowania;

— zaburzenia mowy;

— problemy w obcowaniu z ludźmi;

— problemy z czytaniem, pisaniem, rysowaniem;

— problemy w samoobsłudze i wykonywaniu codziennych czynności;

— niska samoocena;

— wycofywanie się z kontaktów społecznych;

— trudności z wysłuchiwaniem poleceń;

— problemy z nauką jazdy na rowerze;

— unikanie zabaw na huśtawce, karuzeli lub nadmierne poszukiwanie takich zabaw;

— nadwrażliwość na światło;

— fascynacja światłami, wentylatorami, wodą;

— nadwrażliwość na dźwięki;

— unikanie kontaktu fizycznego z innymi osobami oraz niektórymi „materiałami”, jak np. piasek, pasta, farby do malowania palcami;

— silne reakcje na bodźce na twarzy, rękach, stopach;

— nietolerancja nowych potraw, wąski repertuar żywieniowy;

— trudność w zakładaniu nowych ubrań, nietolerancja metek, guzików, szwów;

— odmowa noszenia pewnych ubrań, noszenie wyłącznie długich rękawów/nogawek spodni, aby skóra nie była wystawiona na działanie bodźców.

Diagnoza

Terapia integracji sensorycznej może być prowadzona po wcześniejszych kompleksowych badaniach prowadzonych przez wykwalifikowanych terapeutów. Na diagnozę składa się: wywiad z rodzicami, kwestionariusz, próby kliniczne, obserwacje dziecka, wybrane testy. Posumowanie diagnozy – to omówienie wyników poszczególnych testów i badań oraz zaleceń przygotowanych przez wykwalifikowanego terapeutę. Rodzice otrzymują wyniki diagnozy oraz program terapii w formie pisemnej.

Dla kogo przeznaczona jest terapia SI?

Integracja sensoryczna jest jedną a najnowocześniejszych i skutecznych metod stosowanych w terapii dzieci i młodzieży, u których obserwuje się trudności w zakresie:

— umiejętności ruchowych (słaba koordynacja ruchowa, opóźniony rozwój ruchowy, trudności z utrzymaniem równowagi);

— problemów emocjonalnych (nadmierna wrażliwość, nerwowość, kłopoty z koncentracją uwagi);

— opóźnionego rozwoju mowy;

— opanowywania umiejętności szkolnych (problemy dysleksji, dysgrafii, dysortografii, kłopoty z zapamiętywaniem i motywacją uczenia się;

— nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD, ADD);

— nadwrażliwości lub małej wrażliwości na różne bodźce sensoryczne;

— nadwrażliwości na ruch, niepewność grawitacyjna, choroba lokomocyjną.

SI okazuje się także skuteczna, co potwierdzają liczne doświadczenia wykorzystujących ją terapeutów w odniesieniu do dzieci z:

— autyzmem;

— zespołem Aspergera;

— niepełnosprawnością intelektualną;

— mózgowym porażeniem dziecięcym;

— zespołem Downa;

— innymi sprzężonymi zaburzeniami;

— grupy ryzyka: wcześniaków, dzieci po uszkodzeniach okołoporodowych.

Dane z literatury (Violet F. Maas „Uczenie się przez zmysły”, 1998) wskazują, że zaburzenia SI mogą występować u 15 do 45% populacji.

Badania wykazały, że autyzm i zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) to dwa najpoważniejsze uwarunkowania występowania zaburzeń przetwarzania sensorycznego. Kolejne to zaburzenia w nauce (np. szczególne trudności w uczeniu się, dysleksja), zespół łamliwego chromosomu X i zespół Downa.

Najczęściej terapia SI trwa od 6 do 24 miesięcy:

— zajęcia terapeutyczne odbywają się 1-2 razy w tygodniu, każde zajecie trwa 50 minut;

— efektywność terapii wymaga minimum 4 spotkań w miesiącu;

— honoruje się diagnozy integracji sensorycznej z innych ośrodków, jeżeli nie zostały wykonane wcześniej niż 6 miesięcy.